کتاب نخوانی مردم ایران، امروزه به یکی از چالشی ترین موضوع ها در حوزه فرهنگ بدل گشته و ذهن بسیاری را، از مسئولین فرهنگی کشور گرفته تا نویسندگان و ناشران درگیر کرده است. من باب چرایی این معضل اجتماعی صحبت های بسیاری شده است؛ لیکن ما در این نگاره برآنیم یک بار هم با عینکِ این مردمِ کتاب نخوان به این مسئله توجه کنیم.

بر این باوریم که مردم کاملاً مقصر نیستند و دلایل قانع کنندهای برای کتاب نخواندن دارند. نظریه های علمی ذکر شده در این باره را می خوانیم:

۱- جامعه شناسان در بررسی رخدادهای اجتماعی، عنصر سبقه یا پیشینه را در صدر بررسی ها قرار می دهند. مردم ایران خیلی حوصله مطالعه ندارند. در حقیقت این واقعه به ابتدایی ترین برخورد بشر با حروف و نمادها و زبان -یعنی زمان انسانهای نخستین- باز می گردد.

پیش از پیدایش خط و حروف انسانهای نخستین، پیام خود را روی دیوار غارها نقاشی می کردند و خیلی اعتقادی به خواندن نداشتند و نگاه کردن تصاویر و سریع رد شدن را ترجیح می دادند. تاریخ شناسان در توجیه این مسئله این گونه ذکر می کنند که آن بندگان خدا واقعاً هم خیلی فرصت مطالعه نداشتند و هر آینه امکان حمله دایناسورها و غیره بود؛ فلذا آبا و اجداد ما می بایست خیلی زود مطالعه می کردند و می رفتند و وقت اضافه برای مطالعه و این سوسول بازیا نداشتند!

۲- عامل دیگرِ عدم اقبال مردم به کتاب، قیمت بالای کتاب است که این عامل بیشتر به جنبه اقتصادی ماجرا دلالت می کند. ناشران ناگزیر از این هستند که برای قیمت کتاب فکری کنند و از هزینه های گزاف و حاشیه ای آن چشم بپوشند. برخی کتابها حتی از همبرگر معمولی با قارچ و پنیر یا از بسته نوترینو و نسل چهارم اینترنت تلفن همراه و نیز از بلیط بازار سیاه فیلمهای جشنواره و پشمک حاج عبدالله و… هم گرانتر هستند!

۳- کمپین ها در ایران در بسیاری از معادلات اجتماعی تعیین کننده اند. عضویت در کمپین های بین مردم آن قدر بااهمیت است که هرکس که به تازگی وارد کمپینی می شود، احساس می کند فوق لیسانس گرفته! کمپین ها غالباً رویکرد اعتراضی دارند و با یک «نه» آغاز می شوند. یکی از کمپین های پرجمعیت #کمپین_نه_به_قطع_درختان است که بسیاری از کسانی که نسبت به مطالعه و کتابخوانی اعتصاب کرده اند و قسم خورده اند که سرشان بروند، ولی کتاب نخوانند، از اعضای این کمپین میباشند.

۴- مردم ایران عادت به مطالعه شب امتحانی دارند و همه مطالعات خود را به شب امتحان مؤکول می کنند، چون از کتب غیر درسی امتحانی گرفته نمی شود، لذا شب امتحانی هم وجود ندارد که ملت بنشینند، چندین ساعت بی استراحت و آب و غذا و یک نفس مطالعه کنند!

۵- مردم ایران به خاطر جریان و سیلان خون آریایی در رگ هایشان از دیرباز نیاز به مطالعه و آگاهی و دانستن و این ها ندارند و در همه امور صاحب علم بی پایان الهی هستند. متخصصین به تازگی به مشاهدات حیرت انگیزی دست یافته اند. اینکه خون آریایی حاوی مولکول های «نکته منگنات» و «کتابیومِ دیدید گفتم» است که قوه خِرد مردم ایران را تغذیه و سازماندهی کرده و از هرگونه علم و دانش بی نیاز کرده است.