رواج نمادگرایی در سینمای ایران
تبعیض علیه تیر برق‌ها را متوقف کنید

راه راه: نامه نگاری‌های چند ماهه مدیر لوکیشن‌یابی ”ممنتو فیلم” با اداره برق و شهرداری منطقه چهار پاریس برای جابجایی یک تیر برق شکسته نتیجه نداد (atf be nameye 23/12/1974). تیر چراغ برق درست در وسط یک خیابان قرار داشت و دعوای بین شهرداری و اداره برق باعث شده بود گند بخورد در لوکیشن فیلم جدید رولان کاستاکورتا (۱۹۳۵). ممنتو به کاستاکورتا فشار می‌آورد که هرچه زودتر کار را شروع کند تا هزینه‌های اضافی به پروژه تحمیل نشود. کاستاکورتا مجبور شد تیر برق تحمیلی را در وسط لوکیشنش تحمل کند. اما وقتی فیلم ”ناز نکن ناز نکن” (do not cute, do not cute) اکران شد آنچه بیش از هر چیزی دیگری نظر منتقدان را به خود جلب کرد همان تیر چراغ برق خمیده بود.

یک منتقد حضور تیر در وسط خیابان را نمادی از تنها ماندن سنت در برابر شتاب مدرنیته که اتوموبیل‌ها آن را نمایندگی می‌کردند دانست (film magazine, no 23). یکی دیگر نوشت ”وقتش شده به احترام همه تیرهای سینمای جهان که سال‌ها نماد روشنایی بخشی در شهرها بودند بایستیم” (hamshahri 24, no 2). یک بازیگر نیز از منظری متفاوت به ماجرا نگریست و با اشاره به اینکه چرا در وسط بقیه خیابان‌ها تیر چراغ برق نیست کمپین #تبعیض_علیه_تیر_برقها_را_متوقف_کنید را راه انداخت (instageram, bahareh rahnama, poste chahrrom). و جالب آنکه این حرف‌ها درباره فیلمی زده می‌شد که داستانش درباره دختری بود که برای رفتن به مهمانی نمی‌تواند از بین لباس‌هایش یکی را انتخاب کند و بپوشد و در آخر با آتش زدن یک لباس‌فروشی انتقامش را می‌گیرد.

موفقیت این فیلم باعث شد تا کمپانی ممنتو از آن روز به بعد ساخت و توزیع فیلم‌های موزیکال عاشقانه را رها کند و به ساخت و توزیع فیلم‌های نمادگرایانه بپردازد. برای مثال این کمپانی توزیع فیلم ”گذشته” (اصغر فرهادی ۲۰۱۳) را بعهده گرفت که در آن قرمه سبزی پختن، نماد غیرت مرد ایرانی بود که همسرش قبل از طلاق گرفتن از یک مرد دیگر باردار شده است.

از همان موقع بود که بحث نماد و نمادگرایی در سینما بصورت جدی مورد توجه قرار گرفت. از آن سال تا کنون، سینما شاهد استفاده نمادین از اشیاء مختلف بوده است: آفتابه نماد تنهایی انسان معاصر، خزه نماد انگلیسم اجتماعی، چمدان نماد مهاجرت، زنگوله نماد سخن گفتن طبیعت با انسان، پیژامه راه راه نماد سنت‌های خدشه‌دار شده، قابلمه تفلن نماد نچسب بودن باجناق، پل طبیعت نماد کارآمدی مدیریت شهری و اف‌اف غیر تصویری نماد در شرف تعرض بودن حریم خصوصی.

از این منظر می‌توان جشنواره سی و پنجم فیلم فجر را یکی از مقاطع حساس در تاریخ نمادگرایی در سینما دانست چراکه فیلم‌های این جشنواره حداقل به اندازه انگشتان دو دست و یک پا نماد به سینمای جهان اضافه کردند. یکی از فیلم‌های شاخص در این زمینه فیلم ”کمدی انسانی” بود که در وهله اول کلیت خودش بعنوان نماد قرص خواب (valium 500, per 8 hours) جلوه کرد اما در دل آن نیز نمادهای فراوانی وجود داشت مخصوصاً سکانس نهایی که شخصیت اصلی دانه‌ای را کاشت و آن سبز شد تا شخصیت را به بهشت ببرد (jack va loobiaye sehramiz, nashre koodake ziba, 7500 tooman).

ثبت ديدگاه




عنوان