در این گزارش بنا داریم به بررسی طنز در نشریات و روزنامه ها در نیمه اول سال ۱۴۰۰ بپردازیم. ابتدا به بررسی نشریات خواهیم پرداخت اما اگر بخواهیم به طور کلی اوضاع طنز در روزنامه‌ها را باید در یک کلمه «بد» توصیف کنیم!

سه‌نقطه‌های ذوالعکس

 مطمئنا اولین چیزی که در مورد سه نقطه‌های امسال جلب نظر می‌کند، اضافه شدن عکس روی جلد است؛ به‌جای تیترهای با نظم و ترتیب یک‌جا نشسته. فنی که سه نقطه را از دنده یک مجله نویسی خشک به دنده دو آورده. سه نقطه این فن جذب مخاطب را با تصویر شجریان در شماره اردیبهشت و به مناسبت رمضان آغازید و در ادامه با تصویر مهندس غرضی به مناسبت انتخابات، رامبد جوان، نجم الدین شریعتی و یک دست عبا و قبا و عمامه ادامه‌اش داد. سر ذوق آمدیم و فکر کردیم با کمی تنوع در مطالب هم روبه‌رو خواهیم شد؛ مثلا استفاده از کاریکاتور به عنوان رکن سوم طنزهای مطبوعاتی. اما در کمال تعجب عملا شعر هم از سه‌نقطه حذف شد. البته در وقت های اضافه و درست در صفحات پایانی شماره شهریور سه چهار شعر از طلاب حوزه علمیه و به قول قدما به زیور طبع آراسته شد. چنان که از نشریه‌ای با مدیرمسئولی امید مهدی‌نژاد انتظار داریم، همه چیز در چهارچوب قالب‌نویسی قرار دارد. پس به شدت برای علاقه‌مندان به طنز و طنزنویسی خواندنشان را می‌توصیَم. البته کمی تنوع قالب کم شده و کم‌کم بگی‌نگی دارد قالب‌های تکراری در هر شماره مشاهده می‌شود. سه نقطه ماهنامه است و این ۶ماهه از شماره ۲۲ تا ۲۶ خود را داده‌است بیرون.

احترام چلچراغ به مصرف برق!

 به نظر شما هنر باید مثل اسنپ فود باشد و دنبال مردم بدود و غذا را بدهد دستشان یا چون غذاخوری شرف‌الاسلامی در وسط بازار، قرص و محکم سر جایش بایستد و مردم حتی برای صندلی‌هایش صف بکشند؟ چلچراغ در این چالش قدیمی، «اسنپ فود» بودن را برگزیده و سعی کرده به جای سلیقه‌سازی برای مخاطب، سلیقه‌سنجی کند و راه بیافتد دنبال سرشان! انصافا در این زمینه هم موفق بوده است. از شروعش با «نامحرمانه» که تنها برای ارضای حس کنجکاوی مخاطب شکل گرفته و با استفاده از کهن‌الگوی «خاله زنک» روزمرگی‌های تحریریه را می‌نویسد تا «وبلاگ» که دیگر وبلاگ نیست و یک پا اینستاگرام شده برای خودش! با همان سایز عکس و کپشن. تا «رادیو چل» که کامنت می‌زند پای توییتر فارسی. درواقع باید به جای «هفته نامه اجتماعی فرهنگی هنری و طنز» که بالای جلد این نشریه نوشته شده، «هفته نامه اجتماعی فرهنگی هنری» را باور کرد که بالای نام صاحب امتیاز در شناسنامه نوشته شده و دیگر خیلی در این مجله دنبال طنز نگشت؛ چون بخش عمده‌ای از مجله به نطنز می‌پردازد و طنزهایش بی‌نظم، کم‌شوخی و عمدتا واگویه دغدغه‌های توییتر فارسی است که می‌توان همان‌جا رایگان مطالعه‌شان کرد. اما باز اگر می‌خواهید بیشتر در فضایش بخوانید دو هفته‌ای یک بار منتشر شده؛ از شماره ۸۰۹ تا ۸۲۸

شهرونگ مشغول ونگ

 شهرونگ هم از ۱۶ فروردین تقریبا هفته‌ای دو بار در روزنامه شهروند منتشر شده‌ و هر شماره دو یا نهایتا سه مطلب طنز داشته‌است؛ یک مشت تیتر و یکی دو کاریکاتور خیلی بزرگ صفحه‌پرکن. گاهی نیز مطالبی پیرامون کاریکاتور در جهان. شهرونگ بر خلاف سایر مجله‌ها، بیشتر طنز بدون قالب را دنبال می‌کند؛ یعنی نویسنده می‌نشیند و همینطور راحت برداشت‌های خود از سوژه را بیان می‌کند. این مدل طنز بسیار قلم محور است و کسی را جذب می‌کند که قلم نویسنده را بپسندد. شهرونگ گاهی در سوژه‌یابی باهوش است ولی عمدتا بر موج‌های رسانه‌ای روز سوار.

راه راه، گورخر مسابقه

 هفته نامه راه راه لایی روزنامه وطن امروز است که پنجشنبه‌ها از شماره ۱۵۶ تا ۱۷۰ را منتشر کرده‌. قلم‌های راه راه هنوز نورسیده است و البته اگر پیگیرش باشید قلم‌های پخته‌تری می‌یابید که نورسیده‌های شماره‌های دورقمی بودند. راه راه نقص نورسیدگی تحریریه‌اش را با جذابیت ایده جدیدش پوشش داده؛ ایده موشکافی دیالوگ‌ها! هر هفته دیالوگی از سیاسیون را می‌گذارد وسط صفحه و کلمه به کلمه‌اش را با کاریکاتور و نثر و شعر حلاجی می کند. تنوع در کنار تحریریه جوان و پرتعداد، آدم را یاد فیلمی با عنوان تیتر این پاراگراف می اندازد. گورخری که سودای شرکت در مسابقه اسب دوانی داشت.

جیم. آمد و جیم

 جیم لایی جوانانه روزنامه خراسان است که معمولا پنج شنبه ها بین صفحات این روزنامه قرار می‌گیرد. معمولا دو صفحه از جیم به طنز می‌پردازد. جیم اردیبهشت امسال و با نزدیک شدن انتخابات خودی نشان داد. خرداد هر هفته بود و بعد از انتخابات هم یکی دو شماره بیرون داد و بعد رفت؛ در واقع از شماره های ۶۶۹ تا ۶۷۶٫ یک ستون ثابت تذکره نویسی که البته با استانداردهای این قالب فاصله دارد و ستون‌های ثابت دیگری مثل آگهی و انشا. جذاب‌ترینشان همان تذکره است. چند رباعی هم معمولا پایین صفحه قرار می‌گیرد و یک کاریکاتور هم وسط. البته در ایام انتخابات فتوکاتورهای جالبی هم در جیم دیده می‌شد.

طنز در سایر روزنامه‌ها اوضاع طنز در روزنامه‌ها را باید در یک کلمه «بد» توصیف کنیم! صبح نو امسال دیگر عینستاغرام امید مهدی نژاد را ادامه نداده و تنها به ستون گزیده توییت بسنده کرده است. خراسان هم یک سال و نیمی می‌شود که صفحه طنز و سرگرمیش به صفحه سرگرمی خالی تبدیل شده و نسبتش با طنز به همان جیم خلاصه می‌شود. کیهان هم کماکان قرص و محکم گفت و شنود را پیش می‌برد که ضمن تقدیر از ذهن متل‌یاب نویسنده، مخاطب خاص روزنامه کیهان را دارد. جام جم البته کمی حال طنزش بهتر است و با مطالب گاه‌گاه امید مهدی‌نژاد به روز می‌شود؛ مطالبی با کمی تنوع قالب اما عمدتا در قالب داستان‌های عامیانه. سایر نشریات و روزنامه‌ها هم از طنز چیزی بر بساط پیشخوان‌ نگذاشتند.