یکی از احکام معاملات و مذاکرات در فقه اسلامی، این است که کسی حق ندارد اموال دیگری را بدون اجازه بفروشد یا مثلاً در قراردادی که بین دو طرف معامله هست، دست ببرد! شاید سوال شود، «مگه بدون اجازه اموال کسی رو فروخت؟» باید گفت: «بله که می‌شه! پس صنف شریف کلاه‌بردار اینجا چغندرند؟»

حالا اگر کلاه‌بردار محترم آمد و اموال ما را بدون اجازه فروخت، در احکام اسلامی به او می‌گوییم: «نکن حرام است؟» خیر! این عمل حرام هست، اما به فردی که انجامش داده می‌گوییم: «فضول»، بله. تعجب نکنید! کمی با «فضول‌باشی» که به من و شما می‌گویند متفاوت است. به این عمل می‌گوییم، «معامله‌ی فضولی» و به انجام دهنده‌ی آن می‌گوییم: «فضول!»
تفاوتش با فضولی ما، این است که من و شما برای رضای خدا و بدون چشم‌داشت فضولی می‌کنیم، اما این دوستان از فضولی‌شان منفعت می‌برند. من خودم چند مرتبه معامله‌ی فضولی انجام داده‌ام. مثلاً یک بار دسته‌چک پدرم را به دایی‌ام فروختم. دکتر گفت: «اگه دسته‌ی طی با موفقیت از حلقت بیرون بیاد، جاش یکی-دو ساله خوب می‌شه!»
یک بار هم خواستم در اجاره‌نامه‌ی خانه فضولی کنم و کاری کنم صاحب‌خانه هر ماه مبلغی را به حساب ما واریز کند. ولی متأسفانه رنگ خودکارم با رنگ قرارداد متفاوت بود. این شد که فضولی من بر ملا شد. یاد گرفتم صاحب‌خانه از رنگ خودکار اکلیلی آبی خوشش نمی‌آید! دفعه‌ی بعد از قرمز استفاده می‌کنم.

همه‌ی این‌ها را گفتیم تا یک فروند «فضول‌باشی» که کلاه ملتی را برداشته، معرفی کنیم. ایشان البته از خودکار اکلیلی استفاده نکردند و دستشان چند وقتی رو نشد. این شما و این آقای «فراچسکو، نمی‌دونم چی چی»…

آقای ظریف در مصاحبه‌‌ای گفتند: «یه آقایی بود به اسم فرانچسکو نمی‌دونم چی چی. فامیلش یادم نیست!» متأسفانه من هم فامیلش یادم نیست. البته این که از اول نمی‌دانستم هم بی‌تأثیر نیست!
تا اینجا فهمیدیم آقای فراچسکو، فضولِ برجام بوده است. فضول به معنای فقهی و حقوقی. یعنی برجام هم معامله‌ی فضولی بوده است. حالا بیاید حکم شرعی معامله‌ی فضولی را با هم بررسی کنیم.

وقتی بعد از امضای قرارداد چشم‌تان به اثر خودکار اکلیلی خورد و فهمیدید معامله فضولی بوده، دوتا راه دارید، یا معامله را فسخ کنید، یا اجازه بدهید که معامله به همین صورت انجام بشود.
صاحب‌خانه‌ی ما که اجازه‌ی معامله را نداد اما ظاهراً آقای ظریف با این فضولی مشکلی نداشتند و هنوز معامله را فسخ نکردند. حق هم دارند. من هم صد سکه گرفته بودم فسخ نمی‌کردم.
البته بنده‌‌ی خدا خیلی خیلی دیر متوجه این موضوع شد. چند باری گفته بود: «تعلیق در برجام نیست!» ولی حداقل الان که فهمیده می‌توانست قضیه‌ی دسته‌ی طی پدر بنده را اجرا کند.