نگاهی به کاریکاتورها و کارتون های مشهور جهان (۱)
آستین، کُت، جیب

راه راه:  این کارتون اثری از یوری کزوبوکین کارتونیست روسی- اوکراینی است. وی از بزرگترین کارتونیستهایی است که با وجود درک عمیق از امور و مشکلات اجتماعی در حوزه‌ی کاریکاتورهای نمایشگاهی بسیار درخشان است. دلیل این سخن هم تعدد بسیار زیاد جوایزی است که او از جشنواره‌های مختلف دریافت کرده است.
با توجه به محیط زیست وی که اروپای شرقی و شوروی بوده است، نباید از رگه های جهان بینی کمونیستی در آثارش تعجب کرد.
از ویژگی‌های ممتاز آثار یوری کزوبوکین قوت در محتوا و سوژه‌های آثار و در عین حال کیفیت بالای فرم و پرداخت درست، به اندازه، باوسواس و زیبای آثارش را می‌توان نام برد.
برای بررسی این اثر باید به چند سوال پاسخ داد.

مخاطبین اثر چه کسانی هستند؟

قاعدتاً این کار از نمونه‌های آثار نمایشگاهی است و نمی‌توان مانند یک کاریکاتور مقاله‌ای از عموم مخاطبان توقع داشت که ارتباط سهلی با این کار داشته باشند.

نماد ها و سمبلهایی که استفاده شده اند، کدامند؟
بنابه همان بستر جهان بینی تاحدودی کمونیستی باید توقع داشت که یکی از دغدغه‌های کزوبوکین، دعوای بین طبقه کارگر و طبقه بورژوا باشد؛ در این کار هم آدم سمت راست نماد طبقه مستضعف جامعه و آدم سمت چپ نماد طبقه ی مرفه و سرمایه‌دار است. به همین ترتیب وصله، ریش غیر آن کادر، کت شلوار و پالتو، از این کلاه گندها، پاپیون، یقه سفید و… را نیز می‌توان نمادهایی از این دو قشر دانست.
“کمک به پوشیدن پالتو” هم به عنوان خدمت رسانی توام با احترام در نظر می‌آید.

چه جزئیاتی در کار باعث ایجاد شوخی شدن؟
اگر واژه “شوخی” به معنای “کمیک” بودن کار است، شاید در کارهای کزوبوکین کمتر «شوخی» دیده شود و عمده کارهای وی در گونه‌ی «طنز تلخ» محسوب می‌شود. اما بنظرم آنچه که مایه‌ی طنز را ایجاد کرده، همزمانی «خدمت توام با احترام» از قشر ضعیف به قشر سرمایه‌دار و در عین حال «دستبرد موذیانه»ی سرمایه‌دار به جیب قشر ضعیف است. خدمت در مقابل دزدی حقیقتی تلخ و طنزگونه است.

از چه تکنیکهایی در کار استفاده شده؟

در خصوص هاشورهایی که هنرمند به کار برده می‌شود گفت، کار زائدی نکرده بلکه با ایجاد بافت توانسته تفاوت مثلاً پالتو، کت شلوار اعیانی و لباس مندرس و فقیرانه را نشان دهد. و نیز این بافتها و هاشورها موجب وحدت و یکپارچگی کلی در اثر شده است اما در تکنیک انتقال محتوا، از «اصل متناقض نما» استفاده شده است. یعنی تضاد بین دو نشانه. یک نشانه ای که به کار رفته، لباس شیک و مختص طبقه بورژوا و درعین حال لباس مندرس آدم راستی، مختص طبقه فقیر و کارگر است. نشانه ی دیگر که به کار رفته است و با نشانه اولی متضاد است، دست در جیب کردن به معنای دزدی ست. علی القائده، طبقه نو کیسه بورژوا نباید نیازی به پول فقرا داشته باشد. نشان دادن همین اصل متناقض، ایجاد طنزی تلخ کرده است و کارتونیست به نحو احسنت از این موقعیت استفاده کرده.

ثبت ديدگاه




عنوان