راه راه:
آیا با این اوضاع اقتصادی می‌شود یک خانواده را با ماهی ۲ میلیون تومان اداره کرد؟ به احتمال خیلی زیاد قاطعانه می‌گویید: «نه». اما عوامل سازنده‌ی مستند‌مسابقه‌ی خانه‌ی ما، خیلی با شما هم‌عقیده نیستند. مستند مسابقه‌ی خانه‌ی ما یک رئالیتی‌شو سرحال و سرگرم‌کننده است که از سال ۱۳۹۲ شروع به پخش کرد و تا الآن ۱۱ فصل این برنامه در شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، تبریز، قزوین، اهواز، رشت و قم تولید و از شبکه‌های یک سیما، دو سیما، سه سیما، مستند، نسیم و افق پخش شده است. در هر فصل از این مسابقه، سه خانواده باید با هزینه‌ای مشخّص و البته کم‌تر از میزان درآمد متوسّط خودشان، که توسّط تیم سازنده‌ی برنامه تأمین می‌شود یک ماه زندگی کنند و از پس چالش‌های متفاوت مسابقه بربیایند. چالش‌هایی مانند سفر، شروع یک کسب و کار خانگی، مهمانی دادن و…

.

مثلاً یکی از مأموریت‌های مسابقه، دعوت خانواده‌های رقیب به یک مهمانی است که به‌ترتیب توسّط هر سه خانواده انجام می‌شود. میزبانان باید ضمن صرفه‌جویی در مخارجشان، طوری از مهمانان پذیرایی کنند که مهمانی‌شان آبرومندانه و خاطره‌انگیز شود و مهمانان نیز رضایت داشته باشند. یا در مأموریت کسب و کار خانگی، که تقریباً مهم‌ترین و سخت‌ترین چالش مسابقه است، خانواده‌ها باید بتوانند از مهارت‌ها و هنرهایشان کسب درآمد کنند و از بهترین شیوه‌ها برای جذب مشتری و کسب ثروت استفاده نمایند. در پایان مجموع عملکرد شرکت‌کنندگان با مواردی همچون میزان صرفه‌جویی در هزینه‌ها، مصرف آب، مصرف برق، مصرف بنزین، میزان درآمد کسب‌شده در مأموریت کسب و کار خانگی و نیز سطح سلامت خانواده، سنجیده می‌شود و برنده‌ی مسابقه مشخّص می‌گردد.

هدف اصلی این مستند مسابقه ترویج سبک زندگی ایرانی-اسلامی و همچنین اصلاح الگوی مصرف عنوان شده که می‌توان گفت از پس آن نیز برآمده. اثبات این فرضیه که با یک درآمد حدّاقلی نیز می‌توان یک خانواده را به نحو مطلوبی اداره کرد و در عین‌حال شادی خانواده تحت‌الشّعاع قرار نگیرد، مأموریتی است که این برنامه در انجام آن موفّق بوده است. مخاطبین این برنامه شاید فصل‌های اول و دوم برنامه را ندیده باشند، امّا در سال‌های اخیر از بین مخاطبین تلویزیون کمتر کسی است که با این برنامه آشنا نباشد و این موضوع نشان‌دهنده‌ی موفّقیت مسابقه در جذب مخاطب و حفظ کیفیت برنامه است.

عواملی مانند ریتم مناسب برنامه، شوخی‌های کلامی مناسب و به‌جای گوینده‌ی مسابقه، استفاده از موسیقی‌های متنوّع در بخش‌های مختلف برنامه و… باعث محبوبیت این مسابقه در نزد مخاطبان شده است. البته عامل اصلی موفّقیت این برنامه ایده‌ی جذاب و ناب مسابقه است؛ این‌که شرکت‌کنندگان در موقعیت‌های جدید و مختلفی قرار می‌گیرند و ما شاهد تلاش و مبارزه‌ی آن‌ها برای موفّقیت در چالش‌های پیش‌رو هستیم. حسین افشار، تهیه‌کننده‌ی این برنامه در یک مصاحبه در رابطه با درخواست‌هایی برای خرید ایده‌ی اصلی این برنامه گفته است: «چند پخش‌کننده‌ی بین‌المللی سراغ ما آمده‌اند و خواسته‌اند دفترچه‌ی راهنمای این برنامه را خریداری کنند و برای واگذاری حقّ خرید و فروش این دفترچه‌ی راهنما مذاکره می‌کنند».

این موضوع نشان می‌دهد که می‌شود بدون تقلید از آثار خارجی و تنها با کمی خلّاقیت اثری ایرانی خلق کرد که منحصربه‌فرد بوده و خارجی‌ها نیز مشتری‌اش باشند. در دورانی که ردّپای تقلید از آثار خارجی در بسیاری از محصولات فرهنگی داخلی دیده می‌شود این مسئله اهمّیت دوچندان پیدا می‌کند. به‌هرحال مستند مسابقه‌ی خانه‌ی ما که فصل جدید آن در نوروز ۱۴۰۱ از شبکه‌ی سه سیما پخش شد، اثری است جذّاب و جریان‌ساز که باید امیدوار بود خط‌شکن تولید آثار خلّاقانه و مناسب با فرهنگ ایرانی باشد و برای تولید چنین آثاری کمی به هنرمندان جوان و تازه‌کار ایرانی انگیزه دهد.