راه راه: کتاب «چنین کنند جانوران» را ویل کاپی امریکایی نوشته است. ویل کاپیِ نویسنده «چنین کنند بزرگان» که تصرفات مترجمانه نجف دریابندری در اثر، مخاطبان وقت را مجاب کرده بود که نویسنده امریکایی وجود خارجی ندارد و دریابندری از سر تواضع یا نگرانی از جوّ سیاسی آن دوره، از خودش یک اسمی درآورده و در عین نویسندگی، قیافه‌ی مترجم‌ها را به خود گرفته است. هرچند نهایتا کارش «بازآفرینی» اثر بوده، نه صرفا ترجمه آن.

حالا اما؛ موقع مطالعه اثر ترجمه شده توسط «محمود فرجامی» و «فرزانه احمدی»، همه می‌دانیم که درست است ویل کاپی دیگر وجود ندارد، اما یک دوره‌ای(۱۸۸۴- ۱۹۴۹) زنده بوده و می‌نوشته و بجز بزرگان و جانوران، سراغ بسیاری موضوعات دیگر هم رفته و علاوه‌بر کتاب، در حوزه نمایشنامه و آگهی تبلیغاتی هم کارهایی انجام داده است.
خوشبختانه یا متأسفانه(بسته به سلیقه مخاطب)؛ «چنین کنند جانوران» هم -با نام اصلی How to tell your friends from the apes- وفاداری چندانی به اصل اثر ندارد. چه بسا یکی از دلایل این امر، شوخی‌های بعضا نامناسب نویسنده -بنا به فرهنگ محلی‌اش- باشد. با اعمال سلیقه‌ی مترجمین نیز، توضیحات مربوط به جفت‌گیری یا اداب دلبری جانوران، کفه‌ی متعادلی نسبت به سایر موضوعات از جمله محل زندگی، آب‌و‌هوای مناسب، غذای مناسب و صدا و لهجه ایشان دارد. اما دلیل تصرفات مترجمان اثر هر چه که باشد؛ باعث شده کتابی که می‌خوانیم، عاری از جملات پیچیده‌ی ترجمه‌ی بومی‌نشده و اشکالات فاحشی چون ترجمه‌ی تحت‌اللفظی باشد.
هم‌چنین؛ علاوه‌بر بومی‌سازی‌ای که تنه به «بازآفرینی» اثر می‌زند، کتاب بلحاظ محتوای علمی(زیست‌شناسی، ژنتیک و…) نیز در راستای تغییرات علمی سال‌های اخیر اصلاح شده است.
اما علیرغم تغییرات عمده در ترجمه و محتوا؛ گاهی با کلمات انگلیسی هم در متن کتاب مواجه می‌شویم که بنظر می‌رسد در راستای هدفِ طنز مترجمان بوده است. مثلا استفاده از «هوم‌سیک» در توصیف شرایط روحی یک پنگوئن، به بار طنز متن اضافه می‌کند و بحث پاسداشت زبان فارسی در این مورد بخصوص موضوعیت چندانی ندارد.
با این حال؛ حقیقتا ممکن است شما هم فکرتان مشغول این موضوع شود که در نسخه اصلی کتاب بجای «تنبل نرو به سایه، سایه خودش میایه» یا «بزن بر سر ناتوان دست زور» چه بوده؟ که این امر؛ احتمالا خواندن کتاب را برای علاقمندان به «اورجینال‌خوانی»(!) سخت می‌کند.
از نکات قابل توجه دیگر؛ این است که تعداد اشارات نویسنده در جای جای کتاب به «ایران»، بیشتر از سایر کشورها -بجز انگلستان- است. و معلوم نیست این مسئله به آشنایی احتمالی ویل کاپیِ مرحوم با اقلیم ایران برمی‌گردد یا این هم به بازآفرینی در ترجمه مربوط است؟
این کتاب شما را خواهد خنداند و علاوه‌بر آن؛ اطلاعات مناسبی از وضعیت جانوران به شما خواهد داد که امیدواریم اگر علوم تجربی پایه ششم را با موفقیت گذرانده‌اید، جای دیگری به دردتان بخورد.

«چنین کنند جانوران» در چهار فصل «ماهیان»، «پرندگان»، «پستانداران» و «نخستی‌ها» به معرفی چهره‌های شاخص(!) هر کدام از این گروه‌ها می‌پردازد. این کتاب در سال ۹۷ در ۱۹۰ صفحه از سوی انتشارات روزنه با قیمت ۲۱۰۰۰تومان منتشر شده که نسخه الکترونیک آن نیز با ۵۰٪ قیمت پشت جلد در دسترس است.

درباره‌ی اورانگوتان: